Một tập thơ của Hữu Thỉnh vào chung khảo giải thưởng văn học nghệ thuật Bắc Cali (Hoa Kỳ)

Một tập thơ được tuyển chọn từ Thư mùa đông và Trường ca biển của nhà thơ Hữu Thỉnh (Việt Nam) vừa được chuyển ngữ từ tiếng Việt sang tiếng Anh đã lọt vào vòng chung khảo Giải thưởng Văn học nghệ thuật Bắc Cali (Hoa Kỳ). Đây là một trong ba đề cử (cùng với tập thơ của Hữu Thỉnh còn có hai tác phẩm nữa của một nhà văn Italia, một họa sĩ Nhật Bản) phần dịch thuật các tác giả nước ngoài của giải thưởng nói trên.

Theo nhà báo kiêm dịch giả Nguyễn Quý Đức thì thông qua nhà thơ cựu chiến binh nổi tiếng George Evant, ông đã làm quen với thơ Hữu Thỉnh và dành một khoảng thời gian ba năm cùng với một nhà thơ Hoa Kỳ dịch thơ Hữu Thỉnh. Ông Nguyễn Quý Đức cho rằng: Thơ Hữu Thỉnh giàu chất tự nhiên, thoát ý và nói được nhiều điều. Qua tập thơ này, độc giả Hoa Kỳ có điều kiện hiểu thêm một phần văn học Việt Nam đương đại.

Trong tập thơ có hai bài đáng chú ý: Hỏi và Tự thú. Nếu ví việc làm thơ như việc dụng võ, thì bài Hỏi đạt đến mức vô chiêu về mặt thủ pháp dựng tứ, triển khai tứ. Bài thơ được tác giả khai thác những chi tiết gần gũi và bao hàm ý nghĩa sâu xa. Bên cạnh những từ thật văn xuôi là một từ  thật thơ. ấy là từ sống trong "đất sống với đất, nước sống với nước, cỏ sống với cỏ". Tác giả phát hiện ra sự giản dị gây hiệu quả nghệ thuật ngạc nhiên: Đất tôn nhau cao, nước làm đầy nhau, cỏ đan xen vào nhau làm nên những chân trời. Cuối bài thơ, tác giả sử dụng: Tôi hỏi người sống với người như thế nào? làm điệp khúc. Điệp khúc này buông ra, tạo ra khoảng trống câu hỏi, cho người đọc tự lấp đầy những câu trả lời. Và đằng sau Hỏi là những dấu chấm.

Bài Tự thú tuy uyển chuyển, mềm mại về mạch thơ, nhịp thơ, nhưng vẫn lắng sâu dằn vặt. Sự đột biến bắt đầu từ hai câu: Ta đâu có đề phòng từ phía những người yêu/ Cây đổ về nơi không có vết rìu. Kéo theo hai câu thơ trên là một loạt câu thơ "đồng thanh tương ứng đồng khí tương cầu", rồi khép lại một tâm trạng qua một câu thơ ấn tượng dữ dội: Ta yêu mình tan nát bởi mình ơi.

Lâu nay, thơ Hữu Thỉnh  là thứ thơ viết theo lối "lạt mềm buộc chặt", lấy sự cân bằng giữa tình và lý làm trọng, lấy tình để tải ý và hòa lý vào tình. Thơ ông thường có ý tứ rõ ràng và thường được triển khai trên cái trục của cảm xúc và nghề thơ. Thơ ông mềm mại, đằm thắm, nhuần nhuyễn ở hình thức nhưng lại cương cường, dữ dội, rộng mở ở nội dung. Với thơ, ông coi kinh nghiệm sống, sự trải nghiệm là cần thiết và tối quan trọng.

Giải thưởng Văn học nghệ thuật Bắc Cali là giải thưởng thường niên dành cho tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ và dịch thuật của Hiệp hội Phê bình Bắc Cali có từ 23 năm nay. Riêng năm 2004, giải có thêm phần dịch thuật các tác giả nước ngoài.

Nhân dịp này, xin giới thiệu m?t trong số nhiều bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của Hữu Thỉnh.

                         Tự thú

       Ta đâu có đề phòng từ phía những người yêu

       Cây đỏ về nơi không có vết rìu

       Ôi, hoa tặng chiều nay ai giẫm nát

       Mưa dập vỡ trên đường em trở gót

       Người yêu thơ chết vì những đòn văn

       Người say biển bị dập vùi trong sóng

       Người khao khát ngã vì roi mơ mộng

      Ta yêu mình tan nát bởi mình ơi.