Trịnh Công Sơn với trái tim dành cho hòa bình

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Được tôn vinh ở giải thưởng âm nhạc hòa bình thế giới (WPMA) có lẽ là món quà tuyệt diệu nhất cho những nỗ lực trong suốt cuộc hành trình dài 40 năm vào bề sâu của âm thanh và ngôn ngữ của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Sự nghiệp âm nhạc cho hoà bình của Trịnh Công Sơn khởi đầu từ 1965, và thật sự trở thành hiện tượng cuốn hút ở miền Nam Việt Nam khi tập ca khúc Thần thoại, quê hương và thân phận của ông xuất bản vào 1966. Cùng với tình ca, thiền ca là những ca khúc viết về chiến tranh và hòa bình, là khúc sông có dòng chảy mãnh liệt nhất và cũng tha thiết nhất cho chiến tranh không còn và nền hòa bình thật sự cho Việt Nam.

Như một nhà truyền giáo, tận tụy và khắc khổ, thách thức và tin yêu, Trịnh Công Sơn miệt mài, kiên trì viết và hát, trốn tránh và xuất hiện trong suốt thời kỳ chiến tranh. Từ Sài Gòn ra Huế và ngược lại, đâu đâu lòng ngưỡng mộ của tuổi trẻ miền Nam dành cho những ca khúc tiêu biểu ước mơ của họ mà ông đã viết và cùng họ hát như sóng trào dâng không ngừng:"... Quả tim này dành cho lửa hồng/ Cho hòa bình, cho con người còn chờ đấu tranh..." 

Chính nhờ có dòng nhạc hòa bình đầy xúc cảm như thế, tầm vóc của Trịnh Công Sơn vượt qua mọi giới hạn địa lý và văn minh. Từ châu Âu đến bên kia bờ đại dương, Jacques Prel, một người Bỉ, kẻ hát rong tuyệt vời trên các kinh thành của cựu lục địa, đã vận động lòng nhân ái con người thay chỗ chiến tranh, Joan Baez và Bob Dylan đã làm cho người Mỹ xuống đường từ NewYork cho đến California, đòi chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam, bằng các ca khúc và tiếng hát phản chiến đầy cuốn hút.

Nhạc phản chiến của họ cũng như các ca khúc hòa bình của Trịnh Công Sơn như thứ ánh sáng của lương tâm, thứ ánh sáng quý giá cuối cùng dẫn dắt con người ra khỏi vùng u minh của tham vọng. Từ đó họ là bạn của nhau mặc dù chưa hề được thấy mặt một lần. Chính Joan Baez, nữ ca sĩ nổi tiếng người Mỹ gốc La tinh nói với Bob Dylan về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, và gọi Trịnh Công Sơn là Bob Dylan của Việt Nam. Và giờ đây, cả 3 tên tuổi này cùng được tôn vinh trong chương trình WPMA, tổ chức tại sân vận động Mỹ Đình, Hà Nội vào 22/6.

"Nơi đây tôi chờ/ nơi kia anh chờ/ trong căn nhà nhỏ/ mẹ cũng ngồi chờ/ anh lính ngồi chờ trên đồi hoang vu/ người tù ngồi chờ.../ Chờ tin mừng sông/ chờ núi cũng chờ mong/ Chờ trên vầng trán mẹ thắp lên bình minh/ Chờ ngày Việt Nam thống nhất cho những tình thương vô bờ..." (Chờ nhìn quê hương sáng chói).

Những lời bài hát như thế làm sao không mang thế giới đến gần với Việt Nam hơn. Chính John Schafer, người Mỹ từng ở Huế và yêu nhạc Trịnh Công Sơn, hiện là học giả ở Mỹ, viết trong bài tưởng niệm nhạc sĩ Trịnh Công Sơn: "Rất ít cái chết của người danh tiếng làm tôi bàng hoàng như khi nghe tin Trịnh Công Sơn mất. Tôi thấy Trịnh Công Sơn đã ảnh hưởng đến người Việt vào trạc tuổi chúng ta, tương tự như Joan Baez ảnh hưởng đến thế hệ người Mỹ cùng thế hệ với tôi vậy".

Khi Trịnh Công Sơn qua đời, các báo Nhật đều đăng tin và Diễm xưa được phát lại rất nhiều lần theo yêu cầu của khán giả Nhật. ở xứ sở hoa anh đào, bài hát của ông mới được dịch ra tiếng Nhật, do ca sĩ Nhật hát và phổ biến trên các đài phát thanh.

Dẫu sao, một giải thưởng như tên gọi của nó, dù đến muộn với Trịnh Công Sơn, vẫn là một ý nghĩa lớn, đáng ca tụng vì nó đã chọn đúng những người làm nên một thời đại âm nhạc hòa bình, mang tính lịch sử không chỉ với Việt Nam mà cho toàn thế giới.  

Trịnh Cung

Đạo diễn WMPA Matt Taylor :
Nhạc của Trịnh gắn kết loài người

"Đây sẽ là chương trình âm nhạc lớn nhất trong lịch sử âm nhạc VN...Tôi tin rằng sẽ có rất nhiều du khách đến với VN trong thời gian này vì hoà bình" - Đạo diễn Matt Taylor - một trong những người tổ chức Lễ trao giải thưởng Âm nhạc vì hòa bình - khẳng định trong cuộc phỏng vấn trực tuyến sáng nay, 11-5 với độc giả VN. 

* Ý niệm nào dẫn dắt ông đến việc thành lập giải thưởng âm nhạc vì hòa bình?

- Vào năm 2002, khi tôi nhận ra rằng những sự đóng góp của các nghệ sĩ đối với hoà bình là rất lớn, nhưng không nghệ sĩ nào được nhận giải thưởng Nobel hoà bình. Tôi cho rằng các nghệ sĩ đã bị lãng quên trong một thời gian dài, và tất cả mọi người trên thế giới đều ủng hộ ý tưởng của tôi. Thậm chí cả nước Mỹ cũng ủng hộ ý tưởng này.

* Lý do nào mà ban tổ chức lại quyết định chọn Trịnh Công Sơn cho lần trao giải này?

- WPMA đã làm những nghiên cứu với nhiều nhạc sỹ trên toàn thế giới. Những câu chuyện về Trịnh Công Sơn rất cảm động. Nhạc của Trịnh Công Sơn không chỉ có ý nghĩa với người VN mà còn gắn kết mọi nguời với nhau. Những ca từ mạnh mẽ, thể hiện nhạc điệu. Đó là tất cả những gì chúng tôi chờ đợi..

* Để thuyết phục các ca sĩ nổi tiếng của thế giới tham gia chương trình, ông gặp khó khăn gì?

- Tôi đã nói chuyện với các ca sĩ bằng một tình yêu rất lớn. Đây là chương trình mà tất cả các nghệ sĩ đều tình nguyện đóng góp thời gian và giọng hát của họ. Rất nhiều nghệ sĩ đã ký kết các hợp đồng biểu diễn trong mùa hè nhưng họ vẫn bố trí thời gian để tham dự chương trình. Đối với việc thuyết phục các nghệ sĩ thì không có khó khăn nhưng trong quá trình tổ chức thì có rất nhiều trở ngại.

Thường thì những người đại diện của các ca sĩ không thích ý tưởng này bởi trong thời gian 1 tuần biểu diễn cho WPMA, các ca sĩ sẽ không tham gia được vào chương trình nào khác. Chương trình năm ngoái còn gặp nhiều khó khăn hơn bởi SARS, khủng bố... không ai muốn đến với Bali vào thời điểm đó. Ai cũng nói rằng điều đó là không thể, nhưng đó vẫn là một trong những chương trình lớn nhất trên thế giới.

* Xin ông cho biết hội đồng quyết định giải gồm những ai?

- Cũng giống như giải Nobel, chúng tôi không tiết lộ danh sách Hội đồng quyết định giải thưởng, nhưng họ là những người từng đoạt giải Nobel Hoà Bình và những nhân vật có tên tuổi trong làng âm nhạc thế giới. Qua mỗi năm, các nghệ sĩ đoạt giải sẽ tham gia vào hội đồng này để tiến tới một nguyên tắc "Các nghệ sĩ được lựa chọn bởi các nghệ sĩ". Họ không phải được lựa chọn bởi chính trị gia hay danh nhân.

* Chương trình WPMA được tổ chức nào tài trợ?

- Chúng tôi có những nhà tài trợ lớn, có cùng quan điểm về hoà bình. Từ Australia, bạn có thể thấy trong tất cả các nhà sách, có chương trình của Lonely Planet đưa khách du lịch toàn thế giới tới Việt Nam. Năm nay, chương trình còn được tài trợ bởi Japan Airlines, Vietnam Airlines, khách sạn Sheraton Hanoi, Pepsi, Yuki Sepre...và nhiều tổ chức khác.

* Là một người mến mộ nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, chúng tôi vui mừng khi nghe tin ông được tôn vinh ở WPMA. Tuy nhiên, một tờ báo cho rằng, thực chất hoạt động này chỉ là để kêu gọi tài trợ, nói tóm lại là vì mục đích kinh doanh. Ông bình luận thế nào?

- Ngày 3-2 vừa qua, vào lúc 15h32, tên của Trịnh Công Sơn đã được công bố tại trụ sở Liên Hợp Quốc như là một người được nhận "Giải trọn đời vì hoà bình" trong chương trình WPMA. Đây là lần đầu tiên một nghệ sĩ Việt Nam được cả thế giới công nhận. Chính vì vậy, không có bất cứ nghi ngờ nào về ý nghĩa lớn lao của chương trình này.

* Tại sao ông chọn VN để tổ chức sự kiện này?

- VN trong suy nghĩ của tôi là nạn nhân lớn nhất của chiến tranh trong thế kỷ 20. Nhưng sau khi giành được độc lập, VN đã trở thành đất nước của hoà bình, tình yêu và lòng vị tha. Đây là một ví dụ điển hình mà mọi quốc gia trên thế giới đều cần học tập Việt Nam.

- Theo ông thì chương trình ở Bali có được coi là thành công? Có điều gì mong muốn mà ông chưa thực hiện được?

- Ở Bali, chúng tôi đã thu hút được 30.000 người, chương trình đã kéo dài 6 tiếng và được phát sóng SCTV 6 lần. Đó cũng là chương trình âm nhạc lớn nhất trong lịch sử của hòn đảo này. Và lần này cũng thế, đây sẽ là chương trình âm nhạc lớn nhất trong lịch sử âm nhạc VN. Và tình cảm của tôi đối với người VN cũng giống như những gì tôi dành cho người Bali.

- Điều gì về Trịnh Công Sơn làm ông cảm động nhất?

- Đó là tình cảm ông ấy dành cho mẹ. Ông ấy yêu quý quê hương cũng như yêu người mẹ của mình và không bao giờ rời bỏ họ. Khi tôi đến thăm mộ ông ấy, tôi thấy mộ của mẹ ông nằm bên cạnh và trên đó có một bài thơ ông dành tặng mẹ mình.

-  Ông muốn nói gì với khán giả VN?

- Đây là một sự kiện đầu tiên ở VN được phát đi trên toàn thế giới, diễn ra trong một thời gian nhạy cảm bởi cuộc chiến ở Iraq. Tôi tin rằng sẽ có rất nhiều khách du lịch nước ngoài sẽ đến với VN trong thời gian này vì hoà bình. Biểu tượng của chương trình sẽ trở thành biểu tượng của hoà bình. Biểu tượng này sẽ có mặt ở nhiều nơi trên thế giới trong thời gian tới. Khi bạn đeo sợi dây chuyền này, dù bạn nói những ngôn ngữ khác nhau, ai cũng hiểu bạn có cùng một trái tim hướng tới hoà bình. Và ít tiền bạn đóng góp sẽ giúp trẻ em có một cuộc sống hoà bình. Tôi muốn cảm ơn Chính phủ và nhân dân VN vì họ đã trao cho thế giới món quà hoà bình vô giá này. Hãy tiếp tục ủng hộ hoà bình. 

Theo VnE