SỨC KHOẺ

Y Học: Khó Thở, Nghẹt Thở
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô

Khó thở hay thở hụt hơi là một chứng bệnh thường xuyên nhất thường thấy.
Khó thở có thể là bệnh nhẹ mà cũng có thể rất nặng phải vào nhà thương cấp cứu.
Bởi vậy chẩn bệnh hay định bệnh sớm rất quan trọng trong vấn đề điều trị bệnh khó thở.
Bệnh nhân khó thở tưởng như không đủ không khí để thở, không thở nhanh được hoặc không thể thở thật sâu.
Khó thở là do những phản ứng tương tác từ những dấu hiệu và thụ thể trong hệ thống thần kinh (autonomic), vỏ não (motor cortex), hoặc những vùng tiếp thụ thần kinh ngoại biên như bộ phận phần trên bộ máy hô hấp hay lồng ngực.
Như vậy biến chuyển những phản ứng tương tác giữa các hệ thống thần kinh gây nên hiện tượng khó thở. Khi bệnh nhân cảm thấy bắp thịt yếu đi trong hệ thống hô hấp hay kém thở là do tác dụng liên tục từ thần kinh cảm xúc lúc bắp thịt trong lồng ngực bắt đầu co thắt.
Khó thở thường xẩy ra trong 2 trường hợp.
Bệnh nhân khó thở trong tình trạng không cân bằng thường có những triệu chứng như: áp xuất máu hạ thấp, tâm thần thiếu minh mẫn, dưỡng khí hạ thấp trong máu hay tim đập thất nhịp.
Bệnh nhân cố gắng thở nhưng không khí vẫn không thể chuyển động nhất là trong trường hợp bị nghẹt phần trên của bộ máy hô hấp. Cuống khí quản bị ngoẹo sang một bên, áp xuất máu xuống thấp và bệnh nhân chỉ nghe thấy hơi thở một bên phổi, đặc biệt trường hợp bị không khí lọt vào lồng ngực.
Lúc đó, nhịp thở tăng cao hơn 40 lần mỗi phút, mặt mũi tái mét và dưỡng khí xuống thấp trong máu.
Trẻ em bị khó thở phần lớn là do suyễn, nhiễm trùng phổi như sưng phổi, nghẹt khí quản. Ðôi khi do bênh viêm nắp thanh quản, viêm tắc thanh quản, viêm tim, acid ketones tăng cao trong máu do bệnh tiểu đường.
Còn con nít bị khó thở vì thường do nuốt vật lạ vào cuống phổi hay viêm cuống phổi.
Tưởng cũng cần lưu ý phân biệt khó thở cũng do một số bệnh về tim như suy tim, bệnh động mạch vành tim, tim thất nhịp, viêm bao tim, nhồi máu cơ tim hay thiếu máu trầm trọng.
Phân biệt khó thở do một số bệnh về phổi như nghẹt phổi kinh niên, suyễn, viêm sưng phổi, không khí tích tụ trong lồng ngực, nghẹt động mạch phổi, nước ứ đọng trong màng phổi, di căn ung thư, nước trong phổi, đồ ăn lọt vào phổi, hay bệnh co đường hô hấp.
Phân biệt khó thở khi bệnh nhân bất chợt bị tá hoả tam tinh, thở hổn hển, đau đớn hay khi quá buồn rầu.
Tóm lại, khó thở là một triệu chứng thông thường, hay gặp.
Khi bệnh nặng bị khó thở cũng có thể do nhịp tim đập bất bình thường, nhịp thở tăng cao, áp xuất máu thay đổi, tâm thần rối loạn, thiếu không khí khi thở.
Điều trị khó thở cần gấp dưỡng khí, cho thuốc thẳng vào máu hay nếu cần điều trị luồn ống khí quản.
Cần phân biệt cấp thời nguyên nhân gây khó thở và điều trị cấp thời.
Bệnh nhân phải vào nhà thương cấp cứụ. Những thử nghiệm thường làm trong phòng cấp cứu như: thử máu kể cả đo hơi trong máu, đo độ dưỡng khí trong máu, điện tâm đồ, chụp hình phổi, thử nghiệm chức năng của phổi, máy chạy tim, chụp hình CAT scan phổi, siêu âm tim.
American Family Physicians, November 2003
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; Điện Thoại: (714) 547-3915; E-mail: Tran.Ngo@verizon.net; Diễn Đàn Y Khoa: http://groups.yahoo.com/group/DienDanYKhoa